जिड’ नबेम्बर। गेवस्रां सुमफ्रामारिनि जोनोम सान। फारसेथिं बर’ थुनलाइ आफातनिबो गायस’न सान। गावनि जोनोम सानखौ फालिनायजों लोगोसे बर’ थुनलाइनि गोथार सानखौ जोबोत गाजा गोमजायै फालिनाया बिथांनि सर’। गुनगोनां फोरोंगिरि मह’रैबो बिथांआ हालामाव मुंदांखा। अराय मिनि खैरो-रो अनसुला महरै आसि थुनाय थुनाय फोरोंनायाव बिथांनि फरायसालिनिफ्राय दिनैसिम गोबां फरायसाया डाक्टार, प्रफेसार बायदि सोलोंथाय गोनां जानो हादों। गुबुन फारसे बिथांआ बर’ लाइसि, रादाब बिलायफोराव गोबां राइथाय, सावरायथाय, सल’, खन्थाइ आरो गांबा सल’मा लिरनानै बर’ थुनलाइनि बाख्रिखौ खनासे आवग्रिना दं। आथिखालाव मान होनाय महरै बिथांखौ ओनसोलनि मानसिफोरा आबौ मंग्ला, आदै मंग्ला, आमाय मंग्ला, आयं मंग्ला बायदि सोमोन्दो लाना गाबज्रियो। थामहिनबा, बेंतल हालामाव बिथांखौ मंग्ला होन्ना बुंओब्ला रावबो सिनायै गैलिया। लिरगिरि महरैबो बिथांखौ मंग्ला सुमफ्रामारि होन्नानैसो मोनथियो। आंबो बिथांजों गुलि-गुलि खाय आमायसो होन्नानैनो गाबज्रियो।
नाथाय, फुंनि सान गोरलै बादि जोंब्लाव-माब्लाव जोंनि आमाय मंग्लाखौ दिनै मानोबा थारगिर बिखंआव मोले-ले जोंनाय काति गासानि थावगैयै आलारि बाथि बादि नुदों। आगुनि बोसोरफोराव गावनि फरायसाफोरखौ लाना जोनोम साननि मुंआव लादु, मेथाय आरि रान्ना होनायजों लोगोसे- “जिड’ नबेम्बर बर’नि गोथार सान, बर’ राव गेवलांथों” होन्ना अख्रां गोमसार जासे हज्रिखावोमोन। गोदोनि बादिनो आमाय मंग्लानि फराइसा-फरायसुलिफोरा बिथांनि आखायजों जोनोम सान फालिनायनि लादु आरि जानो फरायसालियाव ज’-ज’ जा-जाय जाफैदों। फारसेथिं आमाय मंग्लाया देग्लाय डिसेम्बर दानाव फोरोंगिरिनिफ्राय आजिरा लासिगोन। बयबो सानसोलायदों, बिथांनि फराइसालियाव देग्लायनि जिड’ नबेम्बरखौ साबसिनथारैनो जोंगा मागायै खुंगोन। नाथाय, नेयोसो नेयो आमायसो मंग्लाया फराइसालियाव नुजाफैया। डाइन रिंगानिफ्राय जि रिंगासिम नेनानै बयबो गावजों गाव मोखांजों मोखां नायज्लायबाय थायो। फराइसा-फराइसुलिफोरनि मिजिं आरो रायजो राजाफोरनि सान्नायाव बिथांआ दिनै गुसु दै लुनानै होबाय। लावखार गैयै बोरमा मेन्दाफोर बादि मोखां सायर’र’ जानानै जानगारलांओ बयबो। फारसेथिं ओनसोलनि थुनलाइ आफातनि सिंआव लिंखांनाय गेवलां मेलावबो बाहागो लाफैयाखै आमायसो मंग्लाया। गोसोआव उसु-खुथु मोन्नानै थानो हाथारैनि दान्दिसे नुजाहैब्रबनो होन्ना आमायसोनि न’ फारसे आगान सुरलांआसै आं।
आमायसो मंग्लानि न’ सौहैसान्दियावनो आंनि गोसोाव मायाबा खें-खें थुगदावबाय थायो। ‘-जानो हागौ आमायसोआ लोमजादों। हयत’ बियो मानिबा गोनांथार खामानिनि थाखाय बहाबा थांदों।’ बेबादि सानै सानै थांबाय थानायावनो माब्लादि बिथांनि न’ मोनहैखो सानस्लाबनोनो हायाखिसै। बबेखानि न’ सौहैनानै नुयो दि जाहोना आंनि सान्नायनि उल्थासो। न’नि दरजाखौ गेवनाय नुनायलाय “आमायलै आमाय” होन्ना गाबज्रिनायैनो न’ सिंआव ध्रोब हाबना नुयो गंसे गोजाम आरांगायाव जिरायना आमायसो मंग्लाया मिसिबहाबना दं। साखाथिनि खना फारसे टेबुल सायाव गोग्लैना दं बिलाति जौनि बटल आरो काप-प्लेत। मोखांजोंनि इनजुराव आलायना दोननाय दं गंसे ग्लासनि प्रेमजों खुवायनाय समायना हांखोजों बिलिरनाय “आन्नाया निजोमै सिरि लांओ”, जायखौ गोमो गेनजि बिबारनि मालाजों मेरायफबदों आरो सोरगिदिं गंबा धुप खाथिखौ सावनानै बावदों।
बे सोमोनांथाव नुथायखौ नुनानै आं दसे सम गल’-ल’ नायफ्लांबाय थायो। दानदिसे उनाव आमायसो मंग्लानि फाफ्लियाव नारनानै ‘आमाय, आमाय’ होन्ना उन्दुनाय मानसिखौ फोजानाय बादि फोजायासै आं। आमायसोआजे उन्दुलांआखैमोन बेखौ आं हमनो हादोंमोन। अब्लाबो, जानोहागौ बियो गोथौ थपस्यायाव लोबहाबना दंमोन। थेवबो जे दुरबासा मूणि बादि तपस्या सिफायनायनि थाखाय आमायसोआ आंखौ रागा जायाखैमोन। मिसिबैनो आमायसोआ बुंओ; “नों मानो फैदों मामाय ? आं बादि फिथाय थायनो रोंयै बिफांनि गुदियाव मानो दै लुनो फैदों ? आं साव होजानाय फांसे आदुमब्रा बिफांसो। ईसोरनि साव मोन्नाय इउन गैजायै सासे सुबुंसो।” आमायसो मंग्लानि बुंनाय रावखौ आं इसेबो हमदांनो हायाखैमोन। मिसिबनाय मेगनखौ खुनुरुखुम फुवारना गोजौआव आसि दिन्थिनानै माबा बुंबावहां जादोंमोन। नाथाय, मेगन मोदैनि बानायाव माबा मोनसे बुंदोंमोनब्लाबो रावानो फुथियाखिसै। बे हरखाब समाव आंबो आमायसो मंग्लानि दुखुआव बाहागो लाफानो सोलाय सार अन्खाइ गावजानाय मानसि बादिसो जाना थायो।
बेसेबांबा गोबाव सम निजोमै थाखांनायनि उनाव आमायसो मंग्लाया साखाथिनि मुराखौ बोथ्रोतनानै जिरायनो थोनो। बुदब-दब मोखांखौ तावेलजों हुगारनानै गावनि दुखुनांथाव जारिमिनखौ खोनथाजेनासै आमायसोआ-
“सुखु आरो दुखु, बे मानसि माहारिनि थाखाय दान्दिसेनि गेजेरावनो उप’भुग खालामनांगौ फिथाय। आं जिउआव गोबांखेब जेनफेरबोबाय आरो दुखुनि बिदैखौबो सोबनांबाय। नों फैनानै गेरेबनाय गोरबोखौ राखां होनायनि थाखाय हामबाय होबाय बानायसो। दिनै ड’ दाननि उनाव सोरबा नैथि सुबुं आगान होफैदों बुंब्ला नोंनि अनगा रावबो गैया। ननिफ्राय ओंखार लांब्लाल’ सुबुंनि गौथुम। नआव फैब्ला दावखा बास्रिनाय। मोनसे नबथिनि आलादा नआव जायनो थागोन बिसो हमदांनो हागोन हारसिं थानाया बेसेबां सैसोनो गोनां। बेफोर गासिब्बो आंनि बिखा बिख्लोखौ फेरेद जोब्बाय। अदेबानि, दिनैनिफ्राय थामजि बोसोरनि आगोलनिफ्रायनो आं हारसिं जिउखांबोदों। आं हारसिं जानायनि जाहोन दं। जानोहागौ आंनि सोमोन्दै मोनथिनाय मानसिफोरा आं दांगुवा एबा हारसिं जानायनि रहस्य दं होन्ना सानो; जायखौ नोंबो सानो आरो सान्दोंखोमा थामजि बोसोरनिफ्रायनो हारसिंब्लालाय दिनैसो हारसिं जानांनायनि मानोथो दुखु खालामनांगौ।
थामजि बोसोरनि सिगां आंहाबो आइ-आफा आरो आदा दंमोन। आइ-आफाया थैग्लुंनाय बेरामाव जिउ खोमानांनाय दाहाजों आं PU आनजादाव बाहागो लानो हायाखैमोन। नखरावबो हिनजाव मानसि गैयैलाय आनै दावलुरा आदानि थाखाय गामिनिनो होलोखोनि फिसाजो हंलेखौ नायनानै हाथासुनि खुंनानै होयो। नाथाय, बाजै हंलेनि इनाय-अनागार नासयनायनि जाउनाव आं सहायनो हायै जायो। आफानि जिनै बिगा हाखौ गाव हारसिंयै मोन्नो लुबैना बाजैया आदानि खाथियाव बायदि बायला एरलाबाय थायोमोन। आदानि इउन गोजोनखौ हासथायना आंबो नखर नागारना बेंतल ओनसोलाव फैयो। खाफाला मोजांथारमोन खोमा। बेंतलाव आगान होफैमारनो खुंगुरि गामिनि गुदि फराइसालियाव गाहाय फोरोंगिरिनि बिबानखौ मोनो।
समा बिब्दिनो हालो-दैलो बारलांओ। खुंगुरि गामियावनो आंबो थरला गावबुरानि नआव थाम बोसोर भारा लानानै दंमोन। बिदिन्थानि फाखननिफ्राय रावबो बारग’नो हाया। थरला गावबुरानि नखराबो मोसौ-मैसोजों रोहो-रोहो गंसे समायना नखर। गावबुरा बिथांआ आंखौ जोबोद अनोमोन। साबा फिसाजोनि साब्रैआ गामियावनो हाबा जाजोब्बाय। लैसिन अनालिया बेंतल जौसिन फरायसालियाव जि थाखोआव फरायो। फरायनायाव गेजेर थाखोनि। लाजिगुसु आखुनि देलें-लें नायनो समायनाथार। थरला गावबुराया फिसाजो अनालिनो आंखौ फसायसो गारोमोन। बिनिखायनो,सानसेखालि ओंखाम गोरलै जानायनि बन सिन्नाय सावरियाव गावबुराया आंखौ फिसाजो अनालिनि थाखाय गोरजिया रायथियो रायजो-राजानि सिगांआव। रायजो-राजानि सिगांआवनो दागा मागा बुंथिनायाव आं लाजिनाय मोन्दोंब्लाबो गोसोआव खुसिनि आमाय जिमाय गेलेदोंमोन। लाजिनाय आरो खुसिजों थाथेरनो हायैनि आंनि थाग्रा नआव ध्रोब हाबनानै दरजाखौ ख्रे नारथेना उन्दुना थाफ्रांओ आं। नाथाय, आंनि बे खुसिया बांद्राय गोबाव थायाखैमोन। अनालिया मिनि हाले-हाले रैसुमै गारांजों आंखौ रायदावोमोनब्लाबो बिफा थरलानि हासथायनाय आरो आंनि मिजिंनि बेरेखामोन। से मे, 1968 माइथाय। बे से मेआ आंनि जिउनि देरसिन Turning point जाना थाबाय। बै सानखालिनो अनालिया आंनि गुदि फरायसालिनिनो माष्टार लोगो खौरांजों दोनखार लांओ।